Merdivenlerde taşıyıcı ve basamak olarak ahşap nasıl kullanılır

Eski konutlarda en çok kullanılan merdivenler; ahşap merdivenler olmuştur. Özellikle iç mekanlarda katlar arasındaki bağlantı hemen hemen tamamıyla ahşap merdivenlerle sağlanmıştır. Ahşap konutlarda kullanılan merdivenler de ahşap yapılmıştır. Günümüzde, konutların taşıyıcı malzemesi ne olursa olsun, iç mekanlarda ahşap merdivenler tercih edilmeye devam etmektedirler. Merdivenlerde ahşap malzeme; taşıyıcı, kaplama ve korkuluk elemanı olarak kullanılmaktadır.
Ahşabın Merdivenlerde Taşıyıcı olarak Kullanımı:
Bu bölümde, taşıyıcısı ahşap olan merdivenler; kirişler, basamaklar, rıhtlar ve sahanlıklar olmak üzere dört bölümde incelenmiştir.
Ahşap Merdiven Kirişleri.
Ahşap merdivenler, uzunluk doğrultusunda yerleştirilen ahşap kirişlere oturtulan ahşap basamaklardan oluşmaktadır. Merdiven kenarlanndaki ahşap kirişlere limon kirişi, altındakilere ise omurga kirişi denmektedir. Genişliği <150 cm. olan ahşap merdivenlerde en az iki taşıyıcı kiriş düzenlenmekte, her kiriş, merdiven kolunun başlangıcından bitimine kadar devam etmektedir.
Limon ve omurga kirişlerinin kesitleri dikdörtgen şeklindedir. Bu kirişler, tek ya da çok parçalı olabilmektedirler. Limon kirişlerinin yüksekliği merdiven eğimiyle bağlantılı olmakta; kalınlığı yaklaşık 6 cm. olacak şekilde düzenlenmektedir. Duvar kenarındaki limon kirişlerinin, duvardaki takozlara tesbit edilmesiyle, kirişlerin kalınlıklarının 5 cm’ye kadar düşürülmesi mümkündür. Omurga kirişlerinin yüksekliği ve kalınlığı, açıklığa ve merdiven genişliğine göre istenen şekilde belirlenebilmektedir. Limon kirişleri, kat döşeme kirişleri ile sahanlık kirişlerine geçmeli olarak oturtulabilmektedir. Eğer merdiven kovası kavisli yapılacaksa, limon kirişi de birbirine geçmeli parçalardan yapılabilmektedir. Bu durumda, limon kirişi sahanlık kirişine, sadece bulonla tesbit edilerek bindirilmektedir. Limon ve omurga kirişlerinin betonarme sahanlık basamaklarına oturtulması için, metal bağlantı parçalan kullanılmaktadır.

Ahşap Basamaklar.
Merdiveni oluşturan yatay kademelere basamak adı verilmektedir.Merdiveni oluşturan ana elemanlar basamaklardır. Ahşap basamaklar genellikle 3.5 - 4 cm. kalınlığındaki ahşap elemanlardan yapılmaktadır. Bunlar, limon kirişlerine 2.5 cm. kadar gömülmektedir. Ahşap merdivenlerde uygulanan basamak kalınlıkları; mesnet açıklığına ve basamakların rıhtlı olup olmamasına bağlı olarak, genellikle belli değerlere göre yapılmaktadır.
Ahşap, liflere paralel doğrultuda eğilmeye dayanıklı olmadığından basamakların profillendirilmesinde ufak kesitlerden ve keskin köşelerden kaçınmak gerekmektedir. Ancak, rıht hizalarını belirsiz hale getireceği ve ayak kayabileceği için basamakların ön kenarları fazla yuvarlatılmamakta; profil gerekiyorsa, basamağın alt kenarında düzenlenmesi uygun olmaktadır. Yumuşak ağaçlardan elde edilen ahşap malzemelerden yapılmış olan basamakların ön kenarları, sert ahşap malzemeyle ya da metal profillerle korunmaktadır.

Merdivenleri, basamakların limon kirişine oturma şekillerine göre; gömme ve oturtma basamaklı merdivenler olmak üzere gruplara ayırmak mümkündür. Gömme basamaklı merdivenlerde basamaklar, kirişlerde açılan 2 - 2.5 cm. derinliğindeki yuvalara sokularak serbestçe oturtulmaktadır. Rıhtsız oturtma basamaklı merdivenlerde, omurga kirişleri kademeli olarak yapılmakta ve basamaklar bunlara doğrudan doğruya oturtularak vidalarla bağlanmaktadır.
Omurga kirişlerinin düz bırakılmasıyla, kademelerin bunlara bağlanan özel parçalarla oluşturulması da mümkün olmaktadır.
Basamakların omurga kirişlerine arka kenarlarından oturtularak, ön kenarlarından korkuluğun taşıyıcı ayaklarına bağlanması ya da özel ayaklar düzenlenerek basamakların birbirine oturtulması da mümkündür.
Dairesel merdivenlerde ise, basamakların uçlarından bir mesnete bağlanarak, tümünün konsol kiriş gibi çalıştırılması sağlanmaktadır.Bunun için; basamaklar çelik borudan yapılan bir çekirdeğe tek tek geçirilmekte,her biri aynı çekirdeğe bağlanan konsollarla desteklenmekte ve basamaklar uçlarından birbirine bağlanmaktadır.